Andy Warhol - 1985 - Unnamed
Het is weer voorbij die mooie ... eeuw
Deze zomer was er een van extremen. Ik verbleef een maand onder de verzengende Spaanse zon die ons deed stilvallen in slaapzucht. Begin september deed ik mee aan een waaknacht in de velden achter ons huis in Zele. De volle acht uur had ik het koud tot op het bot, maar ik werd niet ziek en ik was niet moe. In tegendeel. De natuur heeft haar werk met mij gedaan. De 'fond' zit goed. Ik voel me wakker en scherp. Nu ik het met herwonnen moed waag rond te kijken, lijk ik ontwaakt te zijn geworden in een andere wereld. Misschien voel jij het ook? Misschien wil jij, net als ik, graag begrijpen wat je voelt. Ik liet me inspireren door bovenstaand schilderij van enfant terrible Andy Warhol en een citaat van hem:
You can be watching TV and drink Coca-Cola, and you can know that the President drinks Coke, Liz Taylor drinks Coke, and just think, you can drink Coke too.
The end of a hundred year walz
De laatste honderd jaar hebben ons heel wat gebracht. Materiële welvaart op kop. De kloof tussen arm en rijk is niet gedicht, maar de armsten drinken cola en kijken tv net als de welvarendsten. Geweld bestaat nog steeds, maar conflicten werden na de tweede wereldoorlog vooral met woorden uitgevochten in ons deel van de wereld. Zoveel last hadden we er niet van. De 'orange-green paradigm' van zelfontplooiing, individualisme, egalitarisme, relativisme en pluralisme, veroverde onze cultuur. Het onderscheid tussen high culture en low culture viel weg, net als de notie dat de waarheid bestaat. Het was allemaal ‘gelijk’.
Al deze dingen die in de jaren '60 tot '80 door de Pop-art kunstenaars heel goed werden aangevoeld (ook in hun dubbelheid, want de gelijkheid is OF COURSE een illusie) en naar boven gebracht, krijgen nu, onder onze ogen voltooiing en bereiken een eindpunt. Het is op. Eternal consumption for all heeft de planeet uit haar hengsels gelicht. Egalitarisme is omgeslagen in onverdraagzaamheid, cancelcultuur, regressieve politieke correctheid, tot zelfs censuur en zelfcensuur aan onze universiteiten.
Doe maar voort
Hebben we door hoe zwart-wit het intussen geworden is? Hoe laks we eigenlijk zijn? Hoeveel we van anderen verwachten en hoe weinig ruggengraat we nog overhebben? We lijken steeds meer op de veredelde erwten- en tomatenplanten uit Wormmaan van Mariken Heitman (winnares Libris Literatuurprijs 2022), die grote vruchten dragen, maar niet meer zelfstandig rechtop kunnen staan.
De dociele mainstreamcultuur waarin we gestut zijn, is zo breed geworden dat de randen ervan uit het zicht verdwenen zijn en er voor avant-garde en intrinsieke vernieuwing geen plaats meer is. Die was er vroeger ook niet. Avant-garde vraagt altijd breekwerk, maar wij hebben als generatie onze kans gemist, vind ik. Wie uit generatie X heeft wel de moed om de opgeschoven marge op te zoeken en dààr eens te gaan staan. Wie durft? Wie voelt zich geroepen om zich los te maken en vanaf de eenzame rafelrand te kijken naar de weldenkende goegemeente? Van het gros van onze kunstenaars die van subsidies leven en nog het meest politiek correct (moeten) zijn van allemaal, zal het vermoedelijk niet meer komen.
Stilaan kantelt de verdoving en de angst om afgekeurd te worden ons een totalitair denken binnen. Ik spreek niet eens van een totalitaire overheid. Ik hang geen complottheorieën aan. Dat is immers niet nodig. We schakelen onszelf wel uit en we censureren elkaar. Onze kinderen kijken op van Tiktok en klappen vermanend in hun handen als we een VERBODEN WOORD gebruiken. Heeft er iemand door dat de bedreiging om het label 'rechts' opgespeld te krijgen, ons van heel wat vrijheid van denken heeft beroofd? Wat een vondst uiteindelijk voor wie graag stilletjes doorgaat met wat hij aan het doen was. 'Wat je ook aan het doen was, doe maar voort,' zingt Wannes Capelle.
Sanseveria
En nu is er -OMG- een echte oorlog uitgebroken, heeft corona ons werkelijk ziek gemaakt, er zijn doden gevallen, terwijl ons was beloofd dat dat nooit meer zou gebeuren, zijn de banken -CAN YOU BELIEVE IT- werkelijk gecrasht en is de energiestroom die ons luilekkere leventje (waardoor we niettemin de hele tijd overprikkeld zijn, en terecht) draaiende hield en die altijd oneindig leek, opgedroogd. Rivieren die vroeger netjes binnen de oevers bleven, stromen over en slokken ook bij ons -IT IS NOT FAIR- hele dorpen op. Hoe gaan wij het redden in deze wereld, als overgecultiveerde kamerplanten? Ik vraag het me werkelijk af. Zelf ben ik immers ook altijd zo'n gevoelige sanseveria geweest.
Levenslust en avant-garde
Raar genoeg ben ik sinds mijn nacht in de kou, totaal niet meer in paniek. Het is eerder een vreemd gevoel van spanning en verwachting dat me heeft overgenomen. Zou het levenslust kunnen zijn? Ik voel wis en waarachtig de moed om erin te vliegen. Om de ruis eraf te halen, om me met de essentie bezig te houden. Om mijn woord te zeggen (na rijp beraad). Ik heb enorm veel zin om wat er nog aan oordeel en zelfmedelijden in mij huist af te werpen, dienstbaar te zijn (ook als breekijzer indien gewenst) en er ondanks alles iets van te maken. Iets anders dan ik misschien eerst van plan was. A la guerre, comme à la guerre, zegt mijn schoonmoeder. Rightly so.
Misschien kan ik 'Be a somebody with a body' averechts interpreteren, zoals het beeld hierboven het negatief is van de oorspronkelijke tekening. Misschien gaat het er niet om mijzelf te vervormen tot ik aan de normen voldoe, maar wel om mijn lichaam te gebruiken om sterk en standvastig te zijn in turbulente tijden. Niet langer een brein op poten te zijn, maar een echt levend lichaam, goed verbonden met de natuur, krachtig en betrouwbaar. Be a somebody with a body, ja daar zit wat in. Andy Warhol viel niet voor één gat te vangen. Dat heb je met avant-garde. Het dwingt je om na te denken.
Ook nu hebben we een verse golf avant-garde nodig. Een nieuw era dient zich aan. Werk, leven, relaties, wereldkaarten, alles wordt hertekend terwijl we erbij zitten. We hebben dringend meer mensen nodig die kijken vanuit de fringe. Kom je af en toe hier eens staan? Het is hier wild en heet en koud en levendig en we werken hard.
***
Levenslustig, sterk in je lichaam, vrij van geest. Dat is de enige werkelijk veilige plek op aarde. Door ontwikkeling (van een bepaalde soort dan toch) word je wendbaar, helder, zelfstandig en vrij. Wil je daaraan werken? Hou je wel van een beetje filosofie en kunst tussendoor? Kom langs.
Alle info op www.mypersonalcoach.be
Wil je graag reageren, mij laten weten hoe fout (of juist) jij denkt dat wat ik schrijf is? kristien.dewolf@mypersonalcoach.be Ik antwoord altijd!
Kristien De Wolf
Schrijver, coach, olijfboer
+32 (0) 476 40 74 15
www.mypersonalcoach.be