Je kunt deze dagen geen artikel schrijven en doodleuk rondom de trieste feiten heen fietsen die voorvielen in Parijs. Jazeker, ook in Libanon, én in Syrië, Irak, Afghanistan, Afrika, Amerika en overal elders, zowel met mensen als dieren, als de natuur. Ik weet het en ik kom er zeker op terug. In elk geval, je kunt het nu niet zoals altijd maar weer eens hebben over onze eigen stress, ontwikkeling, enzovoorts. Of toch? Heeft het een misschien toch meer met het andere te maken dan op het eerste gezicht gedacht?
Nul empathie of massapsychose
Los van mijn buikgevoel dat de tijden nog maar eens drastisch aan het veranderen zijn en er alweer een einde komt aan ‘the world as we know it’, stel ik me in deze tijden van emotionaliteit en angsten van allerlei slag toch de vraag: wat is erger: nul empathie of (massa)psychose? Is er nog iets tussen wat het vermelden waard is? En vooral, kunnen we iets leren uit de waaier aan reacties en emoties van de laatste dagen.
Velen onder ons hebben hun profielfoto gekleurd in rood, blauw, wit. Gelukkig dat die handige app op Facebook verscheen, anders was het de meesten onder ons nooit gelukt om zo vlot ons medeleven te betuigen. Ik heb het uiteraard ook gedaan. Na de kritiek die daarop volgde, werden de kleuren overal vlug weer verwijderd, lang voor het eind van de normale rouwperiode, die ik toch op een week zou hebben ingeschat.
Je kon niet goed doen.
Als je de kleuren plaatste bewees je dat je onderhevig was aan een soort massapsychose en eigende je je de rouw van anderen toe, ofwel betichtte men je net van onvoldoende empathie met de verder gesitueerde slachtoffers. Als je het niet deed, dan kreeg je waarschijnlijk meteen nul voor empathie, waar had jij gezeten zeg de voorbije dagen. ‘Ik kijk nooit op Facebook, ik heb daar geen tijd voor’, zou je hieruit niet redden, hoe intellectueel correct dat soms ook kan klinken in andere omstandigheden. Een hele moeilijke dus.
Hoe ver reikt empathie
Nu de gemoederen alweer een beetje bedaard zijn en het terreurniveau naar 3 gezakt, zonder dat er voorlopig gelukkig iets noemenswaardig is gebeurd, durf ik het aan er opnieuw naar te kijken.
Shakir Be Like gaf een mooie aanzet toen hij meteen duidelijk maakte dat zijn eigen echte buur hem nauw aan het hart ligt, nauwer dan mensen in Parijs, omdat hij die buur echt persoonlijk kent. Empathie met die buur, mocht hem iets overkomen, zou heel natuurlijk zijn, stelde Shakir. Al de rest vond hij hypocriet en hysterisch. Ofwel empathie met de planeet, met alle volkeren die afzien, ofwel met niemand. Ik ben het met hem eens, het is te zeggen puur rationeel, maar empathie werkt niet op die manier. Je kunt niet voelen op bevel en ik denk dat het heel normaal is dat mensen zich gemakkelijker verbonden voelen met slachtoffers uit Parijs, mensen die een taal spreken die je verstaat, met wie je had kunnen communiceren op een plek waar je zelf al geweest bent. Het is heel normaal dat mensen zich dat veel beter kunnen voorstellen. Meevoelen met de één, sluit echter helemaal niet uit dat er ook aandacht kan gevraagd worden voor een andere groep, een paar concentrische cirkels verder weg. Toch zal dat voor vele mensen gewoon niet dezelfde zijn, zelfs al kunnen zij wel een rationele vorm van medeleven opbrengen. Vele mensen hebben dan ook positief gereageerd toen er daarom werd gevraagd door andere gemeenschappen. Het vlug wegnemen van de rouwkleuren duidt echter niet noodzakelijk op een dergelijk positief statement, maar eerder op angst voor kritiek.
Alle empathie is welkom
Toch blijft voor mij elke vorm van medeleven positief, hoe omvattender, hoe beter, maar slecht kan het nooit zijn. Er is immers altijd een grotere omschrijving. Volg me even mee naar de Tibetaanse monnik, die meeleeft met een mier, een mug, een steen, met het hele universum, en dat ook werkelijk kan voelen. Groter is bij empathie altijd beter, maar de meeste mensen zijn daar eenvoudigweg nog niet aan toe, al is het debat natuurlijk prachtig. Daardoor alleen al wordt de cirkel groter en dat is positief.
Empathie en angst
Empathie was zeker niet het enige gevoel dat speelde, er was ook angst. Met angst is het net het omgekeerde verhaal. Hoe groter de cirkel daar, hoe nefaster. Het slaat nergens op dat ik in Zele zit te bibberen omdat ik bang ben van terroristen. Hier hoor ik gewoon helemaal nergens bang voor te zijn, of het zou het denderende verkeer moeten zijn dat hier misplaatst genoeg voorbij raast op sommige momenten of het fijne stof dat de bomen achter ons huis niet op tijd verwerkt krijgen, maar zeker geen verlammende doodsangst voor dood door de bommengordel. Angst is maar nuttig en verantwoord wanneer die hoort bij een correcte waarneming en een rationeel oordeel dat het nu tijd is voor freeze, fight or flight. Bang zijn voor iets dat aan de andere kant van de wereld gebeurt heeft geen nut. Empathie kan dus niet groot genoeg zijn en angst niet klein genoeg.
Wat kan coaching doen?
Waarom schrijf ik dit als coach. Omdat dit alles precies raakt aan de kern van coaching en transpersoonlijke coaching, zoals ik die zie. Coaching werkt aan het verhogen van rationaliteit, het leren zien wat er werkelijk is en daar de gepaste reactie bij kiezen vanuit een volwaardig en gezond ego. Transpersoonlijke coaching gaat verder en tracht het ego stukje per stukje ook weer los te laten, waardoor een mens leert leven vanuit een levensmissie en in het belang van het grotere geheel in plaats van uit angst. De empathie die dat oplevert is gigantisch, goed voor de mens die deze liefde kan voelen en goed voor de wereld.
Ik kan het iedereen dus warm aan bevelen.
Kristien De Wolf is coach en transpersoonlijke coach
Zij werkt op het domein van personal business coaching & life counseling
Wil je reageren? Graag! Kristien.dewolf@mypersonalcoach.be