Toen ik zesentwintig was en met een roos jong vel in mijn eerste 'venture capital backend' bedrijf aan de slag ging, zei onze CEO op een dag: ‘Our mission is to create value for our shareholders.’ Hij sprak de boutade uit zoals Mozes de tien geboden moet hebben aangekondigd. De uitspraak leek mij spannend, positief en vol zingeving. Ik was helemaal verkocht. Yes we can. Ik zou wel eens tonen wat ownership was. Vermits het pleasen van de aandeelhouders vanaf nu het hoogste goed bleek te zijn, kreeg monsieur Jean-Claude Lévèque van Dassault Développements, ondanks zijn korte benen in onze ogen al gauw goddelijke status. Wij bogen voor de kleine rijke mijnheer die de zin van alles was geworden en wiens winst wij moesten maximaliseren alsof het voor onszelf was.
Op een keer adviseerde ik een collega om zijn arme vader naar een vakbond te sturen met zijn angstige vragen over zijn pensioen en ik werd bijna op staande voet ontslagen. Daar schrok ik wel wat van, ik kon er een hele week niet van slapen, maar al gauw leerde ik dit normaal te vinden. Ik schreef een dik handboek om mensen op te leggen hoe ze moesten werken. Een collega uit Engeland mailde mij ‘why did you inflict this manual upon us?’, maar ik vond hem een weerspannige die te veel met zichzelf inzat en te weinig met de heilige opdracht. Op skiverlof zat ik te bevriezen op de lift boven Courchevel en dacht alleen maar aan mijn werk. Ik was blij dat ik terug was en voort kon doen. In mijn zilverkleurige Audi A3 racete ik van Utrecht naar Parijs alsof het voor mezelf was.
Na vier jaar had ik mijn eerste burn-out te pakken en nu weet ik dat de CEO geen nieuwe Mozes was en het gebod alleen maar een uitspraak van Milton Friedman die hij even had geleend. Friedman kreeg de Nobelprijs voor de economie, maar hij zou in zijn voortvarendheid wel eens de vader van vele burn-outs kunnen blijken. Wat is er allemaal toegelaten om winst te maximaliseren?
Gelukkig zijn er wel degelijk ook een pak bedrijven waarvan de leiders het evenwicht tussen alle belanghebbenden nastreven vanuit een verbazend simpele logica en dat ook luidop durven zeggen. Veelal zijn deze ondernemingen niet (volledig) beursgenoteerd en/of familiaal geleid. Hun leiders zien het bedrijf als een levend organisme dat aan alle belanghebbenden een evenredig stukje van waarde en welzijn toebedeelt. Piet Colruyt en vrienden publiceerden er een net een boek over (Iedereen sociaal 3.0). Zijn schilderen een hoopvol nieuw beeld van wat ondernemerschap zou kunnen zijn. Werk jij in zo een bedrijf, tel dan je zegeningen, werk mee en doe je best binnen de grenzen die jij aankan. We kunnen enkel dankbaar zijn voor ondernemers die op die wijze in de wereld staan en we moeten hen ook steunen in hun opdracht. Als zij erin slagen op een andere manier succesvol te zijn, komen er misschien meer van hen.
Alles begint met wat we geloven dat waar is. Geloof jij dat je human resource bent? Dat jouw missie tegen wil en dank winstmaximalisatie is voor mistige personages die je nooit te zien krijgt, in ruil voor zoveel mogelijk spulletjes? Maakt een zilveren A3 echt genoeg goed?
Wat is er mogelijk als we dat niet zouden geloven? Stel dat we zouden geloven, pak weg, dat onze missie de wereld verbeteren is, wat zou dat dan geven?
Misschien kunnen we een voorbeeld nemen aan de Zweden. In Zweden krijgen de mensen geen burn-out. Ze nemen drie keer per dag koffie met taart, reserveren tijd voor creativiteit of gewoon om met elkaar te kletsen en stoppen om vijf uur met werken. Dan gaan ze naar huis en steken overal kaarsjes aan waarna ze het weer eens extra hygge maken. Het lijken wel Hobbits. Toch gaan de bedrijven er niet failliet, ze floreren.
Het is net Kerst geweest, denk er eens over na. Als jij en ik tijdens het weekend elke telefoon opnemen, ontzeggen we anderen het recht om het ding op stil te zetten. Dan kan ik kwaad zijn op jou omdat jij mij geen rust gunt en omgekeerd. Misschien kunnen we eens nee zeggen, omdat een ander dat dan ook mag.
Wie weet kunnen we de burn-out epidemie bevechten door ons eigen menselijke waardekader te beginnen volgen, dat van meer plezier, liefde, welzijn, creatie. Misschien kunnen we wat wilder worden en wat trager. Waarom zou dat niet mogelijk zijn? Als we de ballast die niet meer nuttig is afwerpen kunnen we niet meer gechanteerd worden en zullen we veel meer vrijheid ervaren. Misschien kunnen wij dan ook hygge zijn, blij, licht en gezond. Wat als we zouden geloven dat het kon, telkens wij een keuze maken in 2017?
Kristien de Wolf
Personal Business Coach @ Life Counselor
kristien.dewolf@mypersonalcoach.be