Inspirerend leiderschap kan perfect in het verlengde liggen van een burn-out. Die evolutie zien we niet altijd en dat is jammer, want voor het komen tot inspirerend leiderschap is niets anders nodig dat het blijven ontwikkelen van ons bewustzijn. Burn-out is dikwijls de crisis die deze ontwikkeling opstart.
Een monster met drie koppen.
Zoals alle fenomenen heeft burn-out (en fall-out in het algemeen) doorgaans drie oorzakelijke niveaus: een persoonlijk niveau, een relationeel niveau en een maatschappelijk-filosofisch niveau. In de populaire pers wordt er meestal maar één belicht en wordt abstractie gemaakt van de twee andere. Ofwel ligt het volledig aan onszelf en krijgen we tips om er beter tegen te kunnen, ofwel ligt de schuld bij de baas en is het wachten tot die verandert of vertrekt, ofwel is het de maatschappij en moet de overheid het maar oplossen, wat ook neerkomt op wachten, maar dan eindeloos.
Op het individuele niveau wordt vooral verwezen naar overmotivatie, het gebrek aan zelfzorg en de overdaad van prikkels door de sociale media. Maar wat maakt bepaalde mensen kwetsbaarder dan andere? Die collega werkt ook wel eens lange uren en heeft ook een flikkerende iphone, maar krijgt toch geen burn-out. Dat is een vraag die om verdieping schreeuwt.
Op het relationele niveau wordt steeds verwezen naar de slechte baas (of die rotcollega). Ook in die verhalen is er dikwijls weinig nuance. Die baas is immers ook een mens. Meestal een imperfecte mens van goede wil, die aan het proberen is zijn +1 te pleasen en die daardoor wel eens verzuimt op zijn kroost te letten. Iedereen wil een goede baas, iemand die alwetend is, kalm en vriendelijk, én troostend, die stimuleert, motiveert en complimenteert, die altijd tijd heeft voor zijn pupil en alles wat die niet goed doet, liefdevol toedekt. Velen zoeken in hem of haar eeuwig naar de perfecte vader of moeder en kunnen onredelijk zijn als een puber wanneer de baas die rol niet spelen kan (of wil). Wie gefocust is op de perfecte behandeling voor zichzelf, heeft bovendien minder tijd om erop toe te zien dat hij zelf niemand bruuskeert, waardoor op het relationele niveau niet zelden een pandemisch kweekvat voor burn-out ontstaat, met alleen maar slachtoffers. Ook dit niveau is zeer reëel, maar heeft nood aan nuance en vooral aan een 360° benadering.
Op het maatschappelijke niveau danst men met nog grotere sprongen om de hete brij heen. Want waar komt al die druk vandaan? Lava stroomt van hoog naar laag, niet van onder naar boven en komt ook niet van opzij. We bestaan om winst te maken. Daar komt de druk uiteindelijk vandaan. Want we zijn geen liefdadigheidsinstelling, zelfs niet als we er wel degelijk een zijn.
Hoe krijgen we dit monster op de knieën?
Eén kop is genoeg.
Het kan best zijn dat vele problemen zouden worden opgelost als de chef zichzelf tot de perfecte vader omvormt (maar hoelang houdt hij het vol?) of een raad van bestuur plots werkelijk het belang van de mensen vooropstelt. Toch is er maar één entiteit waarop wij (als baas, ondergeschikte of kader-hybride) werkelijk en onmiddellijk zélf vat hebben en dat is onszelf. Dit is geenszins bedoeld als het schonehandenpraatje van 'jouw burn-out, jouw probleem, dus los het zelf maar op'. Het is wel het terugnemen door de persoon van de controle over waar de verandering kan starten, een verandering die in eerste instantie het individu kan redden, maar die zeer zeker ook de relatie en de maatschappij zal beïnvloeden. Het beslissen om niet op de omgeving te wachten en eruit te komen, ondanks de zwakheden van de baas of het maatschappelijke klimaat, dat is de eerste stap naar inspirerend leiderschap.
Waarom ik?
Het eerste werk is om een antwoord te vinden op de (in andere omstandigheden tenenkrullende) vraag: waarom ik? Toch dient deze vraag gesteld. Niet om in een klaagzang uit te barsten over de tergende willekeur van het lot, maar om te komen tot zelfkennis. Zelfkennis is, zo wordt al sinds de Oude Grieken gezegd, het begin van alle wijsheid. Het is in elk geval de basis van volwassen weerbaarheid. Waarom? Het bevrijdt je van je blinde vlekken en maakt je automatismen bewust. Het brengt je een helder zicht op de aard van je reacties en emoties en linkt die aan je voorgeschiedenis, patronen en overtuigingen waarin je vastzit, aan nefaste strategieën die je ooit ontwikkelde om te overleven, maar die nu, in de 'grote wereld' te heftig getriggerd worden en te veel energie kosten. Het is bijvoorbeeld een goede strategie om een braaf kind te zijn en goede punten te sprokkelen, want dan krijg je niet op je kop, maar is braaf zijn wat je nu moet doen als je hoe dan ook op je kop krijgt?
Het is een antwoord op de vraag: voor wie werk jij zo hard? Immers, een volwassen en werkelijk rationeel mens die in het heden leeft, zijn kwaliteiten kent en weet wat hij of zij waard is, gaat niet werken tot hij erbij neervalt. Die zal reageren of weggaan, en die zal zeker geen werk doen dat niemand heeft gevraagd. Als we op onze kop laten zitten, als we te hard ons best doen, dan hebben we dat ergens geleerd. Beseffen waar het vandaan komt, laat ons toe het los te laten, te voelen dat we goed genoeg zijn, niets moeten bewijzen en nog een andere identiteit hebben dan die van harde werker. Het nodigt ons uit af en toe, niet altijd, iets anders te doen dan wat we altijd doen, of we daar nu applaus voor krijgen of niet.
Persoonlijk leiderschap: kijken wat er werkelijk is
Aan het stuk zelfkennis kan je werken zonder dat je er bijzondere zorg of begrip op je werk voor nodig hebt en dus zonder dat je baas en de hele maatschappij eerst veranderen. Door dit graafwerk een tijdje te doen, zal je een aantal zaken anders inschatten en ook minder belangrijk en minder erg vinden. Je zal beter weten wanneer je echt gelijk hebt en daar zonder emotie over kunnen communiceren. Dat is het ogenblik waarop jouw persoonlijke groeiwerk effect begint te krijgen, eerst op je energie en slagkracht, naderhand op de relaties in je organisatie. Je geloofwaardigheid en impact gaan een stap vooruit. Een stap in de richting van persoonlijk leiderschap.
Inspirerend leiderschap? Voelen.
Rationaliteit, zelfkennis en zien wat er werkelijk is, zijn onontbeerlijk maar niet voldoende om een inspirerend leider te worden. Met leider bedoelen we niet noodzakelijk de man of vrouw die bovenaan staat. De leider is degene die mensen kan meenemen in een richting. Een ondergeschikte kan in een project de leider zijn van zijn of haar eigen baas. Iemand kan leider zijn van zijn ondergeschikten of van zijn peers. Een rationele baas hebben is alvast een zegen. Je kan van hem op aan, hij projecteert geen eigen angsten of blinde vlekken op anderen. Hij neemt de juiste beslissingen zonder omhaal, verliest geen energie, zorgt voor zichzelf en laat toe dat anderen dat ook doen. Een inspirerend leider doet nog iets meer. Naast kijken heeft die ook geleerd te voelen. Hij ziet (of weet) aldus nog meer, kijkt op langere termijn en beschouwt een groter geheel. Waar een rationeel leider nog onverschillig of cynisch tegenover dingen kan staan, is de inspirerende leider complexloos liefdevol en volgt zijn intuïtie, zijn hart zeg maar. Hij is zonder oordeel en onverschrokken in het streven naar waardevolle doelen die zijn eigen belang overstijgen. Hij zal zijn eigen positie niet belangrijk vinden. Hij is licht en humorvol. Wat hij doet lijkt moeiteloos. De inspirerende leider volgen zorgt voor plezier, ontwikkeling van mensen en uiteindelijk verandering op lange termijn. De rationele leider leidt mensen tot het doen van hun job zonder schade, de inspirerende leider leidt de mensen tot vervulling en maakt ze deelachtig aan grote veranderingen. Het is heerlijk om een dergelijk leider te volgen, en het is waarschijnlijk ook heerlijk om er een te zijn.
Iemand die zijn burn-out goed aanpakt en de crisis gebruikt om de stap naar zelfkennis te zetten (kijken, persoonlijk leiderschap), kan ervoor kiezen om tegelijk ook zijn hart te ontwikkelen en zijn bewustzijn verder te openen (voelen, inspirerend leiderschap). Zo loopt de weg van burn-out naar inspirerend leiderschap.
Kristien De Wolf
Auteur - Coach - Olijfboer
Despite your success you ask yourself: where is this leading me? You want to change somehow. Become an inspiring leader. Make things happen that truly matter to the world.
Ik ben Kristien De Wolf, auteur van columns, romans en essays, olijfboer en coach sinds 2001. Niet voor één gat te vangen, ontwikkeld en belezen, maar zeker niet doodernstig. Op basis van 20 jaar internationale coachervaring en 10 jaar research en studie ontwikkelde ik een individueel executive coaching traject voor goed functionerende professionals zoals jij. Mensen die klaar zijn om een steen in de rivier te verleggen.
The true leaders are the ones with positive impact, regardless of their positions and however small it all starts.
Op niveau werken aan carrière en leiderschap met deParadigmMethod™ en de TransformationSonar©
Comments