Als precies nu, uitgerekend in ónze tijd - het moet weer lukken -, de natuur implodeert, de ongelijkheid groeit, de akeligste pandemieën ons letterlijk muilkorven én burn-out de aandoening van de tijd mag heten, dan kan het interessant zijn die 'tijd' eens goed te bekijken. Niet? Wat maakt dat de dingen zijn zoals ze zijn en wat maakt dat onze reactie daarop zoveel wegheeft van die toen we eens twee beren broodjes zagen smeren?
Niets is kenmerkender voor ons denken dan het materialisme. Niet zozeer als 'het verzamelen van spulletjes' waarvoor wij ons als beschaafde mensen wel weten te behoeden (wij kopen duurzaam!), maar wel als het geloof dat er alleen materie is.
Als materialisme en darwinisme de voornaamste kosmologische basis van het denken vormen, - en ik oordeel niet, ik stel alleen vast - , dan is er geen leven na de dood, is iedereen een vervoerder van genen en heeft uiteindelijk niets of niemand zin. Daar waar de modernen nog geloofden in rede, vooruitgang en grote ideeën, trekken de postmodernen de lijn door en geloven nergens meer in, tenzij in het feit dat alles relatief is, ieder mens er alleen voor staat en er niets anders voor hem opzit dan zijn eigen zin te zijn.
Sommige mensen wapenen zich tegen deze nihilistische gedachte door in bevriezing te gaan, door alvast te doen alsof ze reeds dood zijn of in afwachting daarvan uit te reiken naar het eerst bereikbare kleine genot: 'Pakken wat je nu kunt krijgen, dan heb je dat alvast gehad. Dát kunnen ze je niet meer afnemen. Het zal mijn tijd wel duren.' Er is geen groter kader, niets om voor te sterven en dus ook niet zoveel om voor te leven. Er is geen reden om een bijdrage te leveren aan een betere wereld, want als je dood bent is het toch gedaan. Wereldverbeteraar is een scheldwoord, naïeveling, geitenwollensok, laat ons met rust.
If tomorrow wasn't such a long time, then lonesome would mean nothing to you at all
If tomorrow wasn't such a long time, then lonesome would mean nothing to you at all, neuzelt Bob Dylan o zo heerlijk. Met tijd heeft de postmoderne mens een zeer dubbele relatie. Er is altijd tijd tekort voor hem. Toch lijkt wat hij doet nergens toe te leiden. Daarom wellicht zijn de grootste helden van deze tijd de entertainers (niet noodzakelijk of zelfs zelden samenvallend met de kunstenaars): 'Wat slim gevonden, je hebt me doen lachen, je hebt de eindeloze tijd wat draaglijker voor me gemaakt. Je verdient een Oscar.'
De liefde wordt in dit soort denken vooral een schuiloord, een dak dat de regen niet tegenhoudt, een plek waar aan de basale behoeften van de postmoderne mens dient te worden voldaan (hij is tenslotte een dier), maar waar hij toch alleen blijft. Relatietherapeuten en bemiddelaars slaan alarm. Liefde wordt een onmogelijke transactie: gewikt, gewogen onderhandeld en weer weggeveegd (naar links). Tegelijk verwacht hij alle heil van de één-op-één relatie, de postmoderne mens. Er is niets anders. De band met een groter geheel is voor hem te vaag en te ongrijpbaar.
Hoe zou het mensenkind dat dit alles werkelijk gelooft, de moed of tijd kunnen vinden om iets aan de wereld te veranderen? In een puur materialistisch en deterministisch wereldbeeld heeft het inderdaad geen zin. Als hij zich toch genoopt voelt tot een duit in het zakje, dan is er meestal een residu van een christelijke waarde mee gemoeid, de druk van thuis, een oneigenlijk, onderhuids doorgegeven schuldgevoel, waar hij ongemakkelijk van wordt. Door de band verzinkt hij echter erg gemakkelijk in ontkenning, of zelfs recht toe recht aan egoïsme, eigen volk, straat, gezin, zelf eerst en engageert zich nergens meer voor. Waarom zou hij nog iets doen dat niet hemzelf onmiddellijk ten goede komt?
Anderen komen tot een andere conclusie. Omdat er alleen maar dat ene materiële leven is, kun je best niet te veel riskeren, niet te gek doen. Je houdt jezelf fit en supportert voor de ontwikkeling van de verjongende geneeskunde. Je wilt perfect geconserveerd en gezeten op een berg reserves je pensioen halen en dàn ga je genieten.
In al deze gevallen is er van echt bruisend leven geen sprake. Van jonge gepassioneerde mensen die het opleven en doodgaan voor ze dertig zijn weet de moderne gemeenschap niet of zij ze moet bewonderen, gek verklaren of beklagen.
Daar wordt een mens niet vrolijk van.
Daar wordt een mens niet vrolijk van. En dat zijn we dan ook niet, in onze verbrokkelende materiële wereld. We vragen ons verweesd af waarom ons dit overkomt, maar zolang we hetzelfde denken en geloven, en dus hetzelfde doen, zullen er geen wonderen op te tekenen vallen. Geen deus ex machina in dit drama.
Misschien loont het de moeite om dit wereldbeeld eens te herbekijken. Het is nu enkele honderden jaren oud en geldt eigenlijk ook alleen bij ons. Zou het niet kunnen dat het zijn vervaldatum heeft bereikt? Zijn we 100% zeker van dat beeld van ons? Past alles wat we voelen erin, alle waarheden van ons hart inbegrepen? En wat als we er eens wat dingen uit zouden gooien, er één ander aan toe zouden toevoegen, wat zou dat dan geven? Never waste a good crisis zegt men wel eens. Zouden we nu al in staat zijn al die platgebetonneerde allenigheid te laten voor wat ze is en ons op grote schaal te verbinden met elkaar, met de aarde, met het allergrootste geheel? Zouden we opnieuw iets kunnen vinden als een roeping, een missie, een bijdrage, een zingeving die onszelf overstijgt?
Op de belangrijkste vragen geeft de mens uiteindelijk met zijn hele leven antwoord
In Gloed van Sándor Márai zegt de generaal: ‘Op de belangrijkste vragen geeft de mens uiteindelijk met zijn hele leven antwoord. Het maakt niet uit wat hij tussendoor zegt. De vragen luiden: Wie ben jij? Wat wilde je echt? Waartoe was je werkelijk in staat? Waaraan was je trouw en ontrouw? Waarvoor of voor wie was je moedig genoeg of te laf? Dat zijn de vragen.’ Ons leven zal het antwoord zijn. Als ons hart gewogen wordt, zullen we het weten. Of erbij waren toen het tij begon te keren.
***
Deze tekst is een hoofdstukje uit mijn boek De Burnoutrevolte dat ik bewerkte voor Linked-In. Ik hoop dat je er iets aan had.
Wil je reageren? Stuur me dan een mailtje, ik antwoord altijd.
Wil je meer prikkelende inzichten? Het boek is nu te koop als e-book én paperback.
Waarom komt de westerse mens niet in opstand? Dat doet hij wel. Het is een revolte van het lichaam. Burn-out is een van de talloze systeemcrashes die we meemaken. De Burnoutrevolte toont aan hoe de persoonlijke groei van ieder mens van cruciaal belang is bij het vormgeven van de wereld van morgen. Een boek boordevol hoop, inzichten en concrete tips.
Bestel het boek hier.
Het is mijn missie om slimme, ambitieuze mensen te helpen om tot meer bewustzijn te komen, persoonlijk en inspirerend leiderschap op te nemen, een plek te vinden en een bijdrage te leveren die ertoe doet voor onze wereld.
Kristien De Wolf
Coach, schrijver, olijfboer
kristien.dewolf@mypersonalcoach.be
Wil je weten hoe ik jou concreet vooruit kan helpen? Ontdek het hier.
Despite your success you ask yourself: where is this leading me? You want to change somehow. Become an inspiring leader. Make things happen that truly matter to the world.
Ik ben Kristien De Wolf, auteur van columns, romans en essays, olijfboer en coach sinds 2001. Niet voor één gat te vangen, ontwikkeld en belezen, maar zeker niet doodernstig. Op basis van 20 jaar internationale coachervaring en 10 jaar research en studie ontwikkelde ik een individueel executive coaching traject voor goed functionerende professionals zoals jij. Mensen die klaar zijn om een steen in de rivier te verleggen.
The true leaders are the ones with positive impact, regardless of their positions and however small it all starts.
