Zij ziek, wij ziek
The power of population is indefinitely greater than the power in the earth to produce subsistence for man, schreef de econoom en geestelijke (vroeger kon je dat nog tegelijk zijn), Thomas Robert Malthus in 1798. Als het goed gaat groeit de bevolking en als die te groot wordt, dan breekt er honger uit of een ziekte die alles in balans brengt. Het inzicht was een stevige opdoffer voor iedereen die adept was of wilde zijn van het utopische vooruitgangsdenken.
Iedereen die de een of andere universitaire richting heeft gevolgd heeft Mathus door zijn strot geduwd gekregen. Het beeld van de pest, en dat van de creperende ratten die werden gebruikt bij experimenten om de theorie te staven staan in mijn geheugen gegrift. Ik vond het ronduit shockerend. Als het waar was, dan kon de mens niet winnen.
Deze dagen geven een geheel nieuwe dimensie aan Malthus’ wet. Utopische vooruitgangsdenkers bestaan immers nog steeds. Tot voor kort zwaaiden ze met statistieken. Kijk naar het menselijke sterftecijfer. Kijk naar de menselijke honger in de wereld, nog nooit zo laag geweest. Alles gaat goed, beweerden ze. Het klimaat, de globalisering, de welvaartskloof, de vervuiling, much ado about nothing. De mens lost het op met technologie.
En toen was er plots Corona. Ik kan er niets anders in zien dan een groots opgevatte, welgemeende fuck you vanwege moeder aarde tegen de mens met de grote M. Vroeger corrigeerde ze op relatief kleine schaal, maar wij moesten de wereld openmaken, de schaal van alles vergroten, always connected, overal tegelijk aanwezig, we moesten woekeren, hakken, delven, graven en branden, steeds sneller en meer, de laatste veer moesten we uittrekken voor op onze eigen hoed.
Dus nu corrigeert ze op wereldschaal. Met een goedgemikte mep snijdt ze ons de pas af, zet ons thuis, maakt ons ziek, roeit ons uit. Relatief mild voorlopig, maar dat blijft niet zo. Niet als we deze systeemcrash niet ernstig nemen. We kunnen immers niet winnen.
Maar misschien is die strijd die we tot nu toe voerden om de natuur te overwinnen een illusie. Wie weet wat we ontdekken als we ons wild geraas staken, stil vallen, luisteren. Wellicht kunnen we leren om liefde te betuigen aan het enorme levende wezen in wiens pels we leven, ontdekken we dat het onze bestemming is om haar te verzorgen met lichte vingers, met zachte voeten haar oppervlak te beroeren, haar zuivere lucht in te ademen, rustig te worden van haar lentegroen, een te worden met haar.
Ik zat erop te wachten, maar ik had nooit kunnen dromen dat het zo zou gaan. Het maakt niet uit. Ze is wakker nu, ze verheft zich, slaat met haar machtige vleugels, beneemt ons onze houvast. Het was geen zondvloed deze keer.
Ik hoop dat we iedereen die ziek wordt kunnen redden, uit de grond van mijn hart. Want eenmaal ze haar duivels ontbindt, maakt de woedende moeder geen onderscheid meer. Het is niet zo dat ze de schuldigen uitzoekt, ze is geen Batman. Ze haalt uit als Dragon met Daenerys Stormborn op de rug. Ik ben vol medeleven met de slachtoffers, vol respect voor alle mensen die nu met de reddingswerken bezig zijn, de dokters in de hospitalen, de onderzoekers in de labo’s, de strijders in de voedingswinkels. Zij hebben zich op onvoorstelbare wijze aangepast. Ze volbrengen hun missie met eer en overgave. Ik hoop dat wij hier allen een voorbeeld aan nemen en dat wij straks op dezelfde onvoorwaardelijke manier ons best gaan doen om ons aan te passen, als werkers, heersers of denkers, dat we werkelijk gaan bezinnen en vertragen tot we weer waardige bewoners worden van de schone blauwe planeet. Velen van ons beseffen het al. Het kan en mag nooit meer worden zoals vroeger.
Bewustzijn kan de wereld redden
En hoe doen we dat dan, dat aanpassen, dat vertragen? Misschien kunnen we leren uit een andere epidemie. Er is immers nog een ander systeem dat gecrasht is. Het lijkt triviaal in het aanschijn van Corona, maar dat is het niet. Waar Corona kan worden gezien als een reactie van de aarde, zo is burnout een verborgen revolte van de individuele mens, de opstand van het lichaam. Na de genezing gebeurt er echter dikwijls iets wonderbaarlijks.
Vele mensen komen gelouterd uit hun al dan niet medisch correct gekwalificeerde burn-out, of hun breder bekeken fall-out (wat doet het ertoe?). Ze worden bewust. Ze roepen niet luider, ze zeggen volmondig ja of ze zeggen vriendelijk ‘nee’, ze bieden alternatieven aan en nemen leiderschap op, ook van onderuit. Het is geen revolutie die gekaapt kan worden, maar een kleine intieme revolte van gewone mensen, die zichzelf opruimen en plots in staat blijken een steen in de rivier te verleggen, kringen op het water na te laten en een positieve en dikwijls regelrecht creatieve bijdrage te leveren. Ze komen nog steeds in noodweer terecht, maar weten dat ze een aardig beetje kunnen surfen.
Ook op filosofisch vlak zijn er verschuivingen merkbaar. Waar mensen in geloven wordt minder strak afgelijnd, er komt ruimte voor nuance, voor mogelijkheden en zelfs voor onzekerheden. Ze hoeven niet alles op voorhand meer te weten. Oordeel over anderen vermindert, interesse en empathie verhogen. De existentiële angst vermindert. Ze worden kritischer, ‘wie zegt dat?’. Ze laten zich niets meer wijs maken, zich niet meer bang maken vooral. Ze brengen de moed op om voor iets op te komen, een project, een ander mens of een waarde, los van wat er boven hun hoofd hangt. Overtuigingen zijn minder in beton gegoten en worden constant geëvalueerd. Sommige mensen blijven steeds verder evolueren eens ze ermee begonnen zijn.
Het geschenk dat pijn ons kan brengen is bewustwording. Bij burnout is dat heel opvallend. Misschien dat ook Corona zo’n geschenk komt aanbieden?
Misschien gaat het ons toch nog lukken vanuit een veranderd innerlijk, ook een uiterlijke wereld te creëren die hierbij past en die groener, gezonder, gelijker, diverser, ondernemender, creatiever, maar vooral meer verbonden en liefdevoller is. Misschien is dit hem, misschien hebben we nog meer miserie nodig. Ik weet het niet, maar ik wens het ervan komt, voor ons allen en voor al wie na ons komt.
Kristien De Wolf - coach en auteur van De Burnoutrevolte
info - www.mypersonalcoach.be/de-burnoutrevolte
