Kan het zijn dat er stilaan een te kort aan is aan breedkijkers en hoogfladderaars, aan vogelperspectief?
Ik heb zo ongeveer alle grote beroepscategrieën die er bestaan uitgeoefend: een vrij beroep (advokaat), het onderwijs en de academische wereld (Teaching Fellow op Imperial College London en Vlerick), bediende in een IT bedrijf (Bedrijfsjurist en HR manager), ondernemer en consultant, zelfs landbouwer, als je onze olijfgaardavonturen meerekent en tenslotte de kunsten, als gepubliceerd auteur van romans en korte verhalen.
Is dat iets om fier over te zijn? Of moet ik mij doodschamen?
Het is waar dat ik nergens lang genoeg gebleven ben om in het een of andere beroep een autoriteit te worden. Altijd vroeg ik me af wat er achter de volgende deur verborgen zat. Coach ben ik al het langst. Verveling is uitgesloten. De ene nieuwe, razend interessante wereld na de andere wandelt door mijn deur naar binnen. En schrijver ben ik eigenlijk altijd geweest.
Spijt heb ik geenszins. Wat het me opgeleverd heeft is een enorme instrumentenkoffer, maar meer nog, de mogelijkheid om me in ongeveer elke context in te leven. Het is intussen een gewoonte. Ik ben een vraagstaart uit pure interesse. Het allerbelangrijkst lijkt mij echter te zijn, dat ik breed heb leren kijken. Ik ben bezeten geraakt door het leggen van verbanden tussen ‘alles’, het uitzoomen, de structuur, het systeem. Klanten appreciëren dat. ‘Je kan snel schakelen,’ zeggen ze. ‘En je werkt liefdevol.’ Dat laatste lijkt me de evidentie zelf. Ik zou het niet anders kunnen. Het eerste schrijf ik toe aan mijn aard, maar zeker ook aan mijn meanderende en naar de huidige normen, misschien wel faliekante carrièrepad.
Kan het zijn dat er stilaan een te kort aan is aan breedkijkers en hoogfladderaars, aan vogelperspectief?
Max Weber (1864 – 1920) sterfilosoof, geschiedkundige, rechtsgeleerde en socioloog, voorspelde het. Wetenschap en politiek zouden een beroep worden, een aangelegenheid voor professionals en op termijn zouden beide ten onder gaan aan fragmentatie en specialisatie. Dit was het onvermijdelijk gevolg van de steeds voortschrijdende rationalisatie van ons denken, de onttovering van de wereld. Het was goed dat wijsheid niet langer zonder enige vorm van evaluatie werd toegerekend aan zonen en dochters van rijke families. Al waren zij wel de enigen die tijd en geld hadden om ganse dagen te studeren en zich op universele wijze te ontwikkelen. Het was ook goed dat iedereen een politieke of wetenschappelijke carrière kon uitbouwen en het was ook goed dat er criteria en systemen, zoals peer reviews, in voege traden om erover te waken dat men het ernstig en professioneel opvatte. De prijs voor deze ‘democratisering’ was echter niet gering. Het brede, universele, multiperspectivistische kijken zou teloorgaan voorspelde Weber en dat is ook gebeurd.
En tegelijk lijkt het mij dat we die top ook alweer over zijn. Artsen durven al eens samen te werken met collega's en zelfs met psychologen. Zo hoorde ik uit dichte bron jubelen over indrukwekkende multidisciplinaire aanpak bij kankerbehandeling in UZ Gent. De financiering van ons wetenschappelijk onderzoek dat risico-averse vakidioten bevoordeelt, staat ter discussie. Zo zijn er nog voorbeelden. Er wordt wel degelijk gemorreld aan de niet overschrijdbare grenzen van onze cultuur.
De homo universalis, de geleerde die zowel wiskunde, taalkunde, muziek, filosofie en chemie kon combineren en zich zonder schaamte over al deze domeinen durfde uit te spreken is niet meer. Het is niet meer mogelijk, er is te veel kennis. Wat wel mogelijk is, is de mindset van de universele geleerde terug te claimen, het multiperspectief, het luisteren naar anderen, het zich inleven, het proberen te snappen waar een ander het over heeft, het leggen van verbanden en het smeden van een wereldbeeld waarin alle observaties die wij als mens kunnen doen een plaats hebben, ook als ze nog niet wetenschappelijk bewezen zijn. En het streven naar het in evenwicht brengen van hoofd, hart en lichaam, dat ook.
Dringend gezocht dus: medestanders in alle beroepscategorieën die grensoverschrijdend durven kijken, die willen samenwerken, zichzelf en hun kennis in vraag stellen door andere domeinen te betreden. En als ik zeg breed, dan bedoel ik echt héél breed. De echte taboes van onze tijd zijn niet seks, niet identiteit. De taboes van deze tijd behelzen het heilige, de dood, trauma bij mensen en groepen, de plek van het geestelijke tegenover het materiële, vibrant matter, communicerende bomen, emoties bij dieren, alles wat de materiële wereld overstijgt. Om hier mee in het reine te komen, hebben wij de kijk van de homo universalis nodig. En wat een plezier!
Luister zeker eens naar deze excellente podcast, als je meer wil weten over ‘The vocation lectures’ die Weber hield aan het eind van zijn loopbaan. Je valt achterover van hun actualiteit. https://open.spotify.com/episode/5dMJwVIqtQC7zluMNp1tVh?si=cfdb0d001c73410c
Kristien De Wolf is schrijver, coach en olijfboer.
www.mypersonalcoach.be
Meer blogs lezen van Kristien De Wolf?